Już we wtorek 11.03.2025 o godz. 17.00 odbędzie się drugi wykład Tygodnia Mózgu 2025 w Instytucie Nenckiego, którego temat przewodni to „Technologia jako wsparcie w diagnostyce i leczeniu mózgu”

Dr Dariusz Zapała z Katedry Psychologii Eksperymentalnej, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przedstawi wykład pt „Połączyć mózg z komputerem – (nie)spełnione marzenie”.

Wykład odbędzie się w Sali Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego oraz będzie transmitowany za pośrednictwem zoom pod linkiem https://zoom.us/j/92611540241

Streszczenie wykładu:

W połowie lat 60. niemal równocześnie pojawiła się wizja bezpośredniego połączenia mózgu z maszyną – zarówno na ekranach telewizorów w serialu Star Trek, jak i w rzeczywistości, podczas pionierskiego eksperymentu Williama Grey’a Waltera. Jego badania nad generowaniem impulsów w korze motorycznej na chwilę przed wykonaniem ruchu stały się kamieniem milowym w tej dziedzinie. Od tamtego czasu minęło niemal 60 lat, a interfejsy mózg-komputer (Brain-Computer Interfaces, BCIs) nadal fascynują naukowców, artystów i pasjonatów nowych technologii. W ostatnim czasie temat odczytywania myśli bezpośrednio z mózgu ponownie przykuł uwagę opinii publicznej – głównie za sprawą Neuralink, firmy należącej do Elona Muska.

Skoro badania nad tą technologią trwają już od kilku dekad, a na ich rozwój przeznaczono znaczne środki publiczne i prywatne, czy interfejsy mózg-komputer wkrótce staną się naszą codziennością?

Podczas wystąpienia przyjrzymy się, co wciąż powstrzymuje nas przed urzeczywistnieniem wizji twórców Star Treka. Na podstawie aktualnego stanu wiedzy oraz badań własnych postaram się przedstawić możliwe scenariusze rozwoju tej technologii. Razem przeanalizujemy zarówno bariery, jak i szanse, jakie pojawiły się w ostatnich latach. Na koniec sprawdzimy, czy po sześciu dekadach artystyczna wizja wykorzystania BCI do komunikacji w przestrzeni kosmicznej ma szansę na realizację – i jak zostanie zweryfikowana podczas polskiej misji „Ignis”, realizowanej na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Dr Dariusz Zapała jest adiunktem w Katedrze Psychologii Eksperymentalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II oraz dyrektorem ds. naukowych w firmie neurotechnologicznej Cortivision. W swoich badaniach wykorzystuje elektroencefalografię oraz funkcjonalną spektroskopię bliskiej podczerwieni (fNIRS) do analizy neuronalnych korelatów percepcji i symulowania ruchu w wyobraźni.

W latach 2014–2015 zdobywał doświadczenie w Laboratory for Neural Injury and Repair  New York State Department of Health (USA). Następnie, w latach 2018–2019, był stypendystą w Międzynarodowym Centrum Badawczym Inteligentnych Technologii Synergii Mózg-Maszyna na Uniwersytecie Dianzi w Hangzhou (Chiny) oraz laureatem stypendium rządu francuskiego France Excellence SSHN 2022.

26 lutego 2025 r. odbyło się zebranie Rady Fundacji Nenckiego, przeprowadzone w formie wideokonferencji na platformie ZOOM. W spotkaniu uczestniczyli wszyscy członkowie Rady Fundacji, Przewodnicząca, WicePrzewodnicząca Zarządu oraz Przewodniczący Komisji Rewizyjnej.
Podczas zebrania Prezes Zarządu, dr hab. Dorota Dymkowska, przedstawiła sprawozdanie z działalności Fundacji w 2024 roku. W toku dyskusji członkowie Rady podkreślili znaczące zaangażowanie Zarządu w organizację wydarzeń popularyzujących nauki biologiczne oraz dobrą współpracę w ramach nowego składu Zarządu.
W głosowaniu jawnym Rada Fundacji jednogłośnie zatwierdziła sprawozdanie oraz udzieliła absolutorium Zarządowi Fundacji Nenckiego za rok 2024.
Podczas zebrania omówiono również inicjatywy związane z upamiętnieniem prof. Leszka Kuźnickiego, współpracę Fundacji z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie, aplikację konkursową do Centrum Nauki Kopernik oraz utworzenie na stronie internetowej Fundacji zakładki „Pro Memoria”, dedykowanej archiwizacji wspomnień o zmarłych pracownikach Instytutu Nenckiego.
Posiedzenie Rady zakończył Przewodniczący, prof. Maciej Nałęcz.

Z wielkim smutkiem i bólem informujemy, że 7 lutego br. po długiej chorobie odeszła w Bethesda, USA, dr Hanna Brzeska-Bzdęga (Hania), wychowanka Instytutu Nenckiego, nasza serdeczna Koleżanka i Mentorka.

Hania uzyskała w 1977 r. na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego tytuł magistra fizyki ze specjalnością biofizyka. Jako studentka uczyła fizyki w warszawskim ośrodku dla trudnej młodzieży. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę w Instytucie Nenckiego, w grupie kierowanej przez prof. Witolda Drabikowskiego w Zakładzie Biochemii Układu Nerwowego i Mięśni. Zajmowała się badaniem struktury i funkcji kalmoduliny (były to pionierskie badania, w których Instytut Nenckiego przodował). W 1983 r. uzyskała stopień doktora, tytuł rozprawy: „Wpływ jonów wapnia i magnezu na konformację kalmoduliny i jej trypsynowych fragmentów.” Podczas pracy nad doktoratem Hania współpracowała z kilkoma ośrodkami zagranicznymi (z USA, Francji, Danii i Czechosłowacji), odbyła kilka staży badawczych, m.in. w Boston Biomedical Research Institute oraz wzięła udział w kilku konferencjach międzynarodowych, co na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku było rzadkością. W 1985 r. udała się na staż badawczy do kierowanego przez Profesora Edwarda D. Korna (laureata Nagrody Nenckiego) Laboratory of Cell Biology w National Heart, Lung and Blood Institute, National Institute of Health (NIH) w Bethesda, USA. Z tą grupą pozostała związana aż do przejścia w 2020 r. na emeryturę. Należy zaznaczyć, że jako pierwsza Polka uzyskała stałe zatrudnienie w NIH (jako pracownik rządowy, na stanowisku staff scientist). Zajmowała się właściwościami, strukturą i funkcją niekonwencjonalnej miozyny I Acanthamoeba castellanii, białka odkrytego właśnie w grupie profesora Korna. Znaczna część jej badań była poświęcona poznaniu mechanizmów regulacji tej miozyny, ponadto jako pierwsza na świecie sklonowała i scharakteryzowała kinazę ciężkiego łańcucha miozyny I (MIHCK), która okazała się być prekursorem rodziny kinaz PAK. Hania była współautorką niemal 50. publikacji, które ukazały się w wiodących czasopismach biochemicznych (m.in. w Journal of Biological Chemistry, Proceedings of the National Academy of Sciences, Journal of Cell Biology i Nature). Mimo spędzenia niemal 4 dekad za oceanem Hania zawsze podkreślała swoje związki z Instytutem Nenckiego i Polską. Ostatni raz odwiedziła Instytut w 2004 r., biorąc aktywny udział w zorganizowanej w Instytucie międzynarodowej konferencji poświęconej pamięci prof. Drabikowskiego i jego żony, prof. Gabrieli Sarzały-Drabikowskiej.

Związki z Instytutem Nenckiego to również umożliwienie odbycia staży podoktorskich swoim młodszym koleżankom z Instytutu, dr Dorocie Kulesza-Lipka i prof. Joannie Szczepanowskiej, z którymi wspólnie pracowała nad MIHCK oraz dr hab. Małgorzacie Mossakowskiej i prof. Jolancie Rędowicz, które wprawdzie zajmowały się inną tematyką, ale zawsze mogły polegać na jej wiedzy i doświadczeniu. Jej życzliwość i wsparcie dotyczyły również sfery prywatnej i towarzyskiej, dom Hani  jej męża Tomka i ich syna Jędrka, zawsze stał otworem dla polskich przyjaciół i ich bliskich, był przystanią i ostoją dla tych, którzy byli z dala od Polski i rodziny. Hania z Tomkiem pomagali nowoprzybyłym w pokonywaniu amerykańskiej biurokracji, wynajęciu mieszkań i urządzaniu się, zawsze można było liczyć na ich pomoc, życzliwość i wsparcie w każdej sprawie. Te kontakty i przyjaźnie przetrwały wiele lat, dlatego tak nam trudno uwierzyć, że Hani już nie ma.

Hania udzielała się społecznie również w Stanach, w czerwcu 1989 r. była Mężem Zaufania Komitetu Obywatelskiego Solidarność w Ambasadzie Polskiej w Waszyngtonie podczas „Pierwszych Częściowo Demokratycznych Wyborach do Sejmu i Senatu w Polsce”.

Jej kolega z Instytutu Nenckiego, pięknie o Niej napisał, stanowiąc całą kwintesencję tego, co można o Niej powiedzieć „Wielki smutek! Hania to była jedna mądrość i pasja naukowa, brylant mojego pokolenia! ……A teraz Jej już nie ma. Żal okropny. Zostały na szczęście fajne wspomnienia!”.

Będzie nam jej bardzo brakowało, mężowi Tomkowi i Jędrkowi z rodziną przekazujemy wyrazy wielkiego współczucia.

Joanna Szczepanowska i Jolanta Rędowicz