Fundacja Nenckiego w ramach popularyzacji nauk neurobiologicznych prowadzi Wykłady Fundacji Nenckiego. Inauguracyjny wykład pt. „Teoria Biologii” wygłosił prof. Jerzy Dzik.
Najbliższy wykład
29. maja 2019 godz. 16.00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego PAN ul. Pasteura 3, Warszawa wykład dr hab. Doroty Włoga pt.: „Rzęski w zdrowiu i chorobie”
Rzęski to zachowane w toku ewolucji struktury komórkowe wyrastające ponad powierzchnie komórki. Ze względu na budowę szkieletu rzęski oraz pełnione funkcje, wyróżnia się zasadniczo dwa typy rzęsek, nieruchome rzęski czuciowe, zwane pierwotnymi i rzęski ruchome. Rzęski czuciowe dzięki licznym receptorom obecnym w błonie komórkowej pełnią funkcję swoistej anteny odbierającej sygnały ze środowiska i przekazującej do wnętrza komórki. Rzęski ruchome, oprócz funkcji czuciowych mają zdolność aktywnego poruszania się dzięki obecności białek motorycznych, dynein. U człowieka rzęski pierwotne tworzone są jako pojedyncze struktury przez niemal wszystkie rodzaje komórek, będących w fazie G1 lub G0. Rzęski ruchome są wielokrotnymi strukturami powstającymi na powierzchni apikalnej komórek nabłonka wyścielającego np. drogi oddechowe i jajowód. Wić, struktura homologiczna do rzęsek, umożliwia ruch plemników.
W niniejszym wykładzie przybliżony zostanie współczesny obraz ultrastruktury i mechanizmu działania rzęsek oraz choroby człowieka związane z brakiem lub wadliwym funkcjonowaniem rzęsek, tzw. ciliopatie.
Dr hab. Dorota Włoga jest kierownikiem Pracowni Cytoszkieletu i Biologii Rzęsek i zajmuje się m.in. identyfikacją nowych białek rzęskowych i badaniem ich roli w regulacji ruchu rzęsek na poziomie molekularnym.
Wcześniejsze wykłady
W związku ze strajkiem nauczycieli Fundacja Marcelego Nenckiego postanowiła odwołać wykład planowany w dniu 17. kwietnia 2019 r.
Wykład odbędzie się w późniejszym terminie, o którym zawiadomimy.
17 kwietnia 2019 r. o godz. 16.00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego PAN
ul. Pasteura 3, Warszawa wykład dr hab. Doroty Włoga pt.: „Rzęski w zdrowiu i chorobie”.
Rzęski to zachowane w toku ewolucji struktury komórkowe wyrastające ponad powierzchnie komórki. Ze względu na budowę szkieletu rzęski oraz pełnione funkcje, wyróżnia się zasadniczo dwa typy rzęsek, nieruchome rzęski czuciowe, zwane pierwotnymi i rzęski ruchome. Rzęski czuciowe dzięki licznym receptorom obecnym w błonie komórkowej pełnią funkcję swoistej anteny odbierającej sygnały ze środowiska i przekazującej do wnętrza komórki. Rzęski ruchome, oprócz funkcji czuciowych mają zdolność aktywnego poruszania się dzięki obecności białek motorycznych, dynein. U człowieka rzęski pierwotne tworzone są jako pojedyncze struktury przez niemal wszystkie rodzaje komórek, będących w fazie G1 lub G0. Rzęski ruchome są wielokrotnymi strukturami powstającymi na powierzchni apikalnej komórek nabłonka wyścielającego np. drogi oddechowe i jajowód. Wić, struktura homologiczna do rzęsek, umożliwia ruch plemników.
W niniejszym wykładzie przybliżony zostanie współczesny obraz ultrastruktury i mechanizmu działania rzęsek oraz choroby człowieka związane z brakiem lub wadliwym funkcjonowaniem rzęsek, tzw. ciliopati.
Dr hab. Dorota Włoga jest kierownikiem Pracowni Cytoszkieletu i Biologii Rzęsek i zajmuje się m.in. identyfikacją nowych białek rzęskowych i badaniem ich roli w regulacji ruchu rzęsek na poziomie molekularnym.
20 marca 2019 r. o godz. 16.00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego PAN
ul. Pasteura 3, Warszawa wykład prof. Joanny Szczepanowskiej pt. „Mitochondria generatory energii i nie tylko”.
Wykład na temat roli mitochondriów w prawidłowo funkcjonujących komórkach i w patologii. Mitochondria są organellami w których, w warunkach tlenowych, powstaje około 90% komórkowego ATP. Nieprawidłowe funkcjonowanie mitochondriów może powodować deficyt energetyczny komórki i w efekcie upośledzać wiele procesów komórkowych. Wykład ma na celu przedstawienie, jakie nieprawidłowości w funkcjonowaniu mitochondriów są obecne w często występujących chorobach (zwłaszcza neurodegeneracyjnych), w jaki sposób badane są mechanizmy powstawania chorób mitochondrialnych i czy badania mogą przyczynić się do znalezienia nowych, skutecznych terapii.
(Joanna Szczepanowska pracuje w Pracowni Bioenergetyki i Błon Biologicznych. Bada stres mitochondrialny w modelu komórkowym chorób neurodegeneracyjnych i chorób mitochondrialnych.)
13 lutego 2019 r. o godz. 16.00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego PAN
ul. Pasteura 3, Warszawa wykład Dr inż. Anny Ciesielskiej pt.: „Przewodnik po błonie komórkowej – jak wysłać wiadomość do jądra?”
Błona komórkowa stanowi barierę niezbędną do zachowania integralności komórki. Dzięki swojej budowie umożliwia jednak także kontrolowaną wymianę substancji pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a wnętrzem komórki. Warto podkreślić, że przez błonę komórkową przekazywane są też informacje. Odbiór komunikatów o tym, co dzieje się w otoczeniu jest kluczowy, aby komórka mogła reagować na zmieniające się warunki środowiska np. poruszać się w określonym kierunku czy – jak to jest w przypadku komórek układu odpornościowego – wykryć i zwalczyć zakażenie. Przekazywanie informacji z otoczenia umożliwiają specjalne białka zlokalizowane w błonie komórkowej nazywane receptorami.
Na wykładzie dowiecie się jaką rolę w kontakcie komórki z otoczeniem pełnią poszczególne elementy błony komórkowej, a zwłaszcza w jaki sposób receptory przesyłają wiadomość do jądra komórkowego. Omówię również, w jaki sposób zmiany w aktywności receptorów i organizacji błony komórkowej mogą być wykorzystane w medycynie.
Dr inż. Anna Ciesielska jest zatrudniona w Pracowni Biologii Molekularnej Błony Komórkowej i zajmuje się m.in. wpływem zmian organizacji błon komórkowych na szlaki sygnałowe uruchamiane w makrofagach w odpowiedzi na zakażenie.
16 stycznia 2018 r. godz. 16:00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa
Wykład dr Adriany Magalskiej pt.: „Podróż do wnętrza jądra komórkowego”
Jądro komórkowe to największe organellum znajdujące się w komórce. Ponad połowę jego objętości zajmuje chromatyna składająca się z białek i DNA- nośnika informacji genetycznej. To właśnie DNA dostarcza instrukcji jak ma funkcjonować nie tylko komórka, ale i cały organizm. Podwójna helisa DNA człowieka ma grubość ok. 2 nm, ma dwa metry długości i zawiera 6,4 miliardów par zasad. Dlatego też jednym z fundamentalnych pytań w dziedzinie biologii jest to, w jaki sposób ta dwumetrowa nić upakowana jest w jądrze o średnicy kilkusetkrotnie mniejszej od główki szpilki. Informacji o tym, w jaki sposób DNA jest zorganizowany w struktury wyższego rzędu dostarczyły zarówno techniki mikroskopowe, jak i metody biochemiczne. Podczas wykładu postaram się omówić i pokazać część mniej znanych struktur znajdujących się na terenie jądra komórkowego oraz przedstawić jak upakowana jest w jego wnętrzu chromatyna. Postaram się przybliżyć dlaczego i w jaki sposób naukowcy badają jądro komórkowe.
Dr Adriana Magalska jest adiunktem w Pracowni Molekularnych Podstaw Ruchów Komórkowych. Zajmuje się organizacją chromatyny w jądrze komórkowym. W ostatnich latach zainteresowana jest, w jaki sposób struktura chromatyny neuronów wpływa na procesy uczenia się i pamięci.
12 grudnia 2018 r. godz. 16:00 w Sali Wykładowej Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa
Wykład dr Ewy Joachimiak z Pracowni Cytoszkieletu i Biologii Rzęsek Instytutu Nenckiego pt. „Komórka niejedno ma imię”
Komórka jest najmniejszą strukturalną i funkcjonalną jednostką organizmów żywych zdolną do przeprowadzania wszystkich podstawowych procesów życiowych i samoodtwarzania. Może stanowić samodzielny organizm lub być jego częścią. Generalnie komórki dzieli się na prokariotyczne i eukariotyczne, te ostatnie natomiast na komórki roślinne i zwierzęce. Ten klasyczny podział przypisuje określonym rodzajom komórek charakterystyczne dla nich elementy strukturalne i organella, których budowa i funkcjonowanie są dobrze poznane. Czy jednak ten podział obejmuje wszystkie istniejące rodzaje komórek? Czy istnieją prokaryota zawierające typowo eukariotyczne organella i z kolei eukarionty pozbawione organelli uważanych za kluczowe dla funkcjonowania tych komórek? Jak powstały i funkcjonują składniki komórki? Czym były LUCA i LECA? Te oraz wiele innych tajemnic komórki zostanie odkrytych podczas wykładu.
Dr Ewa Joachimiak jest adiunktem w Pracowni Cytoszkieletu i Biologii Rzęsek. Zajmuje się biogenezą i funkcjonowaniem ciałek podstawowych i rzęsek ruchomych. Bada udział poszczególnych elementów tych struktur w generacji ruchu komórki, podziale komórkowym i innych procesach życiowych
21 listopada 2018 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Wykład prof. dr. hab. Krzysztofa Zabłockiego pt.: „Białko to więcej niż nam mówi gen”
Szacuje się, że liczba genów kodujących białka w organizmie człowieka wynosi nieco ponad 20 000, natomiast białek jest w przybliżeniu pięciokrotnie więcej. Skąd zatem taka rozbieżność? Czy to, co mówią nam geny to jest cała prawda o kodowanych przez nie białkach? A może informacja zawarta w genach bywa różnie odczytywana lub modyfikowana co sprawia, że wytwarzane jest więcej niż jedno białko mimo jednego zapisu w sekwencji nukleotydów w DNA? Czy wytworzone białka mogą ulegać modyfikacjom zmieniającym ich funkcję? Jak identyfikuje się białka oraz poznaje ich budowę i właściwości, a także jak można badać rolę poszczególnych białek i ich wzajemne powiązania w różnych stanach metabolicznych i funkcjonalnych komórek w tym w warunkach patologii? Co to jest proteomika i jakie korzyści wynikają z badań proteomicznych? O tym właśnie będę opowiadał.
Prof. dr hab. Krzysztof Zabłocki jest kierownikiem Pracowni Metabolizmu Komórki w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego. Zajmuje się badaniem metabolizmu energetycznego komórek oraz zburzeń komórkowej homeostazy i sygnalizacji wapniowej w różnych sytuacjach patologicznych np. w komórkach mięśni i w neuronach w przebiegu dystrofii typu Duchenne’a oraz w komórkach śródbłonka naczyniowego w obecności czynników indukujących stan zapalny.
17 października 2018 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Wykład prof. Bożeny Kamińskiej –Kaczmarek pt.: „Co Nam Mówią Geny”
Chociaż każda komórka organizmu zawiera taka samą informację genetyczną zawartą w genomie, w sekwencji DNA, zestaw genów aktywnych w poszczególnych komórkach i organach organizmu jest odmienny i charakterystyczny dla typu i stanu komórki. Odczytywanie specyficznej informacji genetycznej jest pod ścisłą kontrolą i zaangażowane są w to liczne mechanizmy molekularne. Dynamiczny rozwój technologii sekwencjonowania DNA doprowadził do odczytania sekwencji genomu człowieka i poznania sekwencji setek indywidualnych genomów. Pokazał też liczne zmiany w genomie komórek nowotworowych, które zostały wykorzystane do lepszej diagnostyki chorób nowotworowych i zrozumienia mechanizmów patologicznych odpowiedzialnych za ich powstanie. Co ciekawe poznanie sekwencji DNA archiwalnych genomów okazało się też niezmiernie pożyteczne do rozwiązywania zagadek pochodzenia człowieka i jego migracji oraz do rozstrzygnięcia nierozwiązanych wcześniej zagadek starożytności.
Prof. dr hab. Bożena Kamińska jest kierownikiem Pracowni Neurobiologii Molekularnej, Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego. Zajmuje się badaniem zmian genetycznych związanych z powstawaniem guzów mózgu i zaburzeniem regulacji ekspresji genów w modelach biologicznych wykorzystywanych w badaniach biomedycznych. Bada odpowiedź przeciwnowotworową i sposoby wykorzystywane przez nowotwór do ucieczki przez kontrolę ze strony systemu odpornościowego. Badania prowadzi z użyciem sekwencjonowania nowej generacji.
6 czerwca 2017 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
UWAGA: Wykład jest zachętą do wzięcia udziału w organizowanym przez Fundację Nenckiego konkursie fotografii przyrodniczej. Szczegóły ogłosimy w przeciągu kilku dni na naszej stronie.
Tytuł: „Przychodzi Dusza do Rozumu”
Autor: Mgr Łukasz Bożycki
Wykładowca, na podstawie własnych doświadczeń, przedstawi efekt twórczego połączenia dwóch podejść do fotografii – artystycznego oraz naukowego. Pierwsze poszukuje nowych środków wyrazu. Drugie ma na celu wykorzystanie fotografii jako narzędzia badawczego, pozwalającego na dokumentację badanych zjawisk naukowych. Podczas przygotowywania swojej rozprawy doktorskiej wykładowca wielokrotnie natrafiał na piękne obrazy, których znikoma liczba trafia do publikacji naukowych, a znaczna ich część pozostaje jedynie wkładem statystycznym. Ale nawet te opublikowane fotografie są praktycznie niedostępne dla społeczeństwa. Dlatego, jak sam mówi, pragnie zmienić ten stan rzeczy.
Podczas wykładu zostaną poruszone takie zagadnienia jak: uważność, inspiracja, determinacja w realizacji marzeń, a wszystko rozpocznie się od fotografii przyrodniczej. Wykładowca opowie, jak wymienione zagadnienia wpływają na fotografię przyrodniczą oraz pracę naukową. Fotograficzna dokumentacja naukowa może posiadać wiele aspektów artystycznych, które są dostępne dla wprawionego w ich wyszukiwaniu oka. O tym, korzystając ze swoich fotografii, opowie wykładowca. Może jego opowieść stanie się inspiracją dla słuchaczy, otwierając nowe możliwości.
(Mgr Łukasz Bożycki jest doktorantem w Pracowni Biochemii Lipidów w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Zajmuje się badaniem procesu fizjologicznej i patologicznej mineralizacji w układzie kostnym człowieka. Pracę naukową łączy skutecznie z działalnością artystyczną, o której można się dowiedzieć więcej na jego stronie. Na działalność artystyczną wykładowca otrzymał stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W wyniku jego realizacji powstanie m.in. wystawa fotografii naukowych oraz album.)
25 kwietnia 2017 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „ Jak komunikują się komórki nerwowe: magia synaps”
Autor: Prof. dr hab. Małgorzata Skup
Cechą mózgu człowieka i większości innych kręgowców jest jego złożona struktura i różnorodna morfologia komórek nerwowych. Jednak porównawcze badania neuroanatomiczne wskazują, że i u bezkręgowców o pozornie prostej anatomii, jak żebropławy i parzydełkowce, neurony wyposażone są w synapsy elektryczne i chemiczne, które wydzielają neuroprzekaźniki… Te fakty wskazują na centralne znaczenie wyspecjalizowanego złącza międzyneuronalnego w przekazie informacji i kształtowaniu reakcji na bodźce ze środowiska. Ewolucja białek, obsługujących przekaz synaptyczny, sposób łączenia się tych cegiełek maszynerii molekularnej i plastyczność synaps mają swój decydujący udział w tworzeniu różnorodności synaptycznej i leżą u podłoża tak złożonych procesów, jak pamięć i uczenie się.
Wykład opowie o tym, w jaki sposób zachodzi, różny czasowo i czynnościowo, przekaz informacji między neuronami, dlaczego w toku ewolucji rozwinęły się synapsy chemiczne, czy istnieje komunikacja pozasynaptyczna i jaka jest w nich rola niedocenianych graczy pomocniczych, komórek glejowych.
(Prof. Małgorzata Skup prowadzi grupę badawczą w Zakładzie Neurofizjologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Zajmuje się badaniami zdolności mózgu i rdzenia kręgowego do regeneracji i naprawy uszkodzeń na poziomie pojedynczych cząsteczek oraz sieci neuronalnych. Wraz z Zespołem bada możliwości przywracania funkcji ruchowych w modelach wykorzystywanych w badaniach biomedycznych.)
10 stycznia 2017 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Kiedy w Polsce żyły słonie”
Autor: Dr Gwidon Jakubowski
W trakcie wykładu uczestnicy będą mieli możliwość zapoznania się ze zwierzętami, które żyły na terenach Polski podczas plejstocenu – okresu geologicznego obejmującego ostatnie 2 500 000 lat dziejów Ziemi. Okres ten charakteryzował się bardzo zmiennymi warunkami klimatycznymi, ośmiokrotnie na tereny Polski, Europy, Azji i Ameryki Północnej wkraczał lądolód z okolic bieguna północnego. W związku z tym zmieniały się warunki życia, w okresach międzylodowcowych żyły zwierzęta ciepłolubne, a w chłodniejszych zimnolubne. Sztandarowym przykładem zmian fauny byli przedstawiciele słoniowatych – słoń leśny Palaeoloxodon antiquus (największy słoń w dziejach tej grupy zwierząt, dochodzący do 4,5 m wysokości) oraz mamut włochaty Mammuthus primigenius.
Słuchacze będą mieli także okazję dowiedzieć się, jak z biegiem plejstocenu zmieniały się inne gatunki zwierząt, szata roślinna oraz krajobraz.
( Dr Gwidon Jakubowski jest paleontologiem, pracuje w Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się badaniami mięczaków mioceńskich oraz ssaków plejstoceńskich, a szczególnie mamutów i słoni leśnych. Odkrywca i uczestnik pierwszej polskiej wyprawy paleontologicznej do Mongolii.)
22 listopada 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna II p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
Tytuł: „Gen – instrukcja obsługi”
Autor: Dr Agata Klejman
Poznanie struktury DNA oraz mechanizmów dziedziczenia jest jednym z najważniejszych odkryć naukowych ludzkości. Rozwinięcie metod inżynierii genetycznej umożliwiło m.in. wykorzystywanie genetyki w medycynie, a także w rolnictwie czy przemyśle.
W czasie wykładu zostaną przedstawione podstawowe informacje na temat budowy DNA, dziedziczenia, powstawania uszkodzeń DNA i ich skutków. Przybliżone zostaną również metody i techniki inżynierii genetycznej m.in. tworzenie i zastosowanie wektorów wirusowych oraz organizmów transgenicznych. Omówione zostaną również pokrótce korzyści i zagrożenia związane z GMO.
(Dr Agata Klejman jest pracownikiem Pracowni Modeli Zwierzęcych, Centrum Neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w technologiach inżynierii genetycznej, m.in. otrzymywaniu modeli zwierząt transgenicznych oraz wektorów wirusowych.)
19 października 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
Tytuł: „ Ewolucja układu nerwowego”
Autor: Dr Paweł Boguszewski
Ludzki mózg, najbardziej skomplikowany układ jaki znamy, tworzy naszą świadomość, przetwarza informacje, rodzi myśli i przeżywa emocje. Mózg to my. Ale jak wszystko w świecie biologicznym, jest on produktem ewolucji – ślepego procesu, który nie ma innego celu ponad zwiększenie szans na przeżycie gatunku. Wykład opowie o tym, jak ewoluował układ nerwowy w świecie zwierząt oraz czy nasz ludzki mózg jest rzeczywiście czymś zupełnie wyjątkowym, co mamy wspólnego ze zwierzętami i jakie są tego konsekwencje dla ludzi.
(Dr Paweł Boguszewski jest pracownikiem Pracowni Modeli Zwierzęcych, Centrum Neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się badaniem emocji i ich korelatów neurobiologicznych w modelach wykorzystywanych w badaniach biomedycznych.)
24 maja 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
Tytuł: „Malkontencki mózg: dlaczego lubimy narzekać?”
Autor: Mgr Ilona Kotlewska
Uczestnicy wykładu poznają podstawowe struktury mózgu odpowiedzialne za przetwarzanie informacji związanych z własną osobą. Zaprezentowane będą metody i techniki obrazowania mózgu, a także najważniejsze mechanizmy odpowiedzialne za automatyczne reakcje mózgu, wśród których można wyróżnić m.in. procesy oceniania siebie i innych osób. Słuchacze poznają sposoby badania przez naukowców przywoływania wspomnień. Na koniec spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście lubimy narzekać, czy tylko tak nam się wydaje?
(Ilona Kotlewska jest doktorantką w Pracowni Psychofizjologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. Prowadzi badania nad samoświadomością oparte o techniki neuroobrazowania.)
26 kwietnia 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
Tytuł: „Co i jak zapamiętują zwierzęta?”
Autor: Dr hab. Małgorzata Węsierska
Wykonywanie różnorodnych codziennych zadań przez ludzi, jak i zwierzęta zostaje brutalnie zaburzone, kiedy brakuje sprawnego funkcjonowania różnych rodzajów pamięci. U ludzi źródłem dysfunkcji pamięci są choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera, czy choroby psychiatryczne, np. schizofrenia. Podczas wykładu słuchacze będą mogli dowiedzieć się, za co odpowiadają różne rodzaje pamięci, jak badamy pamięć i towarzyszące jej procesy na różnych poziomach organizacji mózgu oraz jakie znaczenie mają te badania dla leczenia chorób neurodegeneracyjnych. Testy na modelach zwierzęcych zostaną zilustrowane filmami.
(Dr hab. Małgorzata Węsierska jest pracownikiem Pracowni Neuropsychologii Instytutu Nenckiego PAN. Bada funkcjonowanie różnych rodzajów pamięci oraz procesy plastyczności i koordynacji poznawczej w odniesieniu do struktur mózgowych i neuroprzekaźników.)
22 marca 2016 r. godz. 16:00 (II p., Sala Konferencyjna im. J. Konorskiego Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. L. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Struktura i funkcje białek: od genomu do proteomu i dalej”
Autor: Prof. dr hab. Sławomir Pikuła
Jeśli genom komórki można porównać do parlamentu, w którym zapadają decyzje dotyczące państwa (komórki), to proteom, a więc wszystkie białka, z których zbudowana jest komórka, to rząd, dzięki któremu informacja genetyczna (ustawy) zostaje wprowadzona w życie (w formie aktów wykonawczych). Wykład będzie dotyczył białek, ich struktury i funkcji w komórce, a także ich wzajemnych powiązań, dzięki którym zachodzą wszystkie procesy życiowe.
(Profesor Sławomir Pikuła jest kierownikiem Pracowni Biochemii Lipidów w Zakładzie Biochemii Instytutu Nenckiego PAN. Od ponad 30 lat zajmuje się badaniem białek, ze szczególnym uwzględnieniem białek transportujących jony wapnia przez błony, białek uczestniczących w metabolizmie lipidów oraz białek wiążących jony wapnia i cząsteczki lipidów w komórce.)
16 lutego 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Jak przestać się bać?”
Autor: Mgr Alicja Puścian
Wykład będzie dotyczył neurobiologicznego podłoża strachu oraz procesów leżących u jego źródła. Dowiemy się, jak uczymy się bać, a także w jaki sposób możemy się pozbyć strachu. Słuchacze zapoznają się również ze strukturami układu nerwowego zaangażowanymi w powstawanie i utrzymywanie się reakcji strachu, a także jego zanikanie i spontaniczne powracanie. Ponadto wykładowca opowie, w jaki sposób strach jest badany przez naukowców i jak badania prowadzone na zwierzętach laboratoryjnych mogą przyczynić się do leczenia zaburzeń lękowych, w tym fobii.
12 stycznia 2016 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna im. J. Konorskiego Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa))
Tytuł: „Neurobiologia dysleksji”
Autor: Dr Katarzyna Jednoróg
Czytanie to podstawowy sposób docierania do wiedzy, niezależnie od tego, czy nabywamy ją za pomocą książek, szkolnej tablicy, czy Internetu. Jednakże w niektórych przypadkach u typowo rozwijających się dzieci bez wyraźnej zewnętrznej przyczyny (np. zdrowotnej, zaniedbania edukacyjnego czy obniżonego ilorazu inteligencji) pojawiają się poważne trudności w opanowaniu umiejętności czytania, nazywane dysleksją rozwojową. Słuchacze zapoznają się z zaburzeniami poznawczymi, które mogą powodować dysleksję oraz ich mózgowymi mechanizmami.
(Dr Katarzyna Jednoróg jest adiunktem w Pracowni Psychofizjologii Instytutu Nenckiego PAN, gdzie prowadzi badania nad typowym i nietypowym rozwojem umiejętności czytania u dzieci z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego)
3 listopada 2015 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Neuroprzekaźniki i ich receptory”
Autor: Dr Paweł Boguszewski
Mózg jest najbardziej skomplikowaną strukturą, jaką znamy we wszechświecie. Neurony, których mamy ponad 86 miliardów, tworząc naszą świadomość, wykorzystują zarówno impulsy elektryczne jak i sygnały chemiczne. Wykład będzie dotyczył układów neurotransmisyjnych w ośrodkowym układzie nerwowym człowieka i roli tych układów w regulacji zachowania. Zaprezentowana wiedza pozwoli lepiej zrozumieć funkcjonowanie układu nerwowego, mechanizmy chorób psychicznych oraz działania substancji psychoaktywnych i uzależniających.
(Dr Paweł Boguszewski jest pracownikiem Pracowni Modeli Zwierzęcych w Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego. Zajmuje się badaniem emocji i ich korelatów neurobiologicznych w modelach wykorzystywanych w badaniach biomedycznych.)
28 kwietnia 2015 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna I p. Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Dlaczego potrzebujemy zwierząt zmienionych genetycznie (GMO)?”
Autor: Dr Witold Konopka
Wykład będzie dotyczył zastosowania zwierząt zmodyfikowanych genetycznie (GMO) w badaniach naukowych. Dowiemy się, co to znaczy GMO i w jaki sposob możemy modyfikować genom komórki. Przedstawione zostaną metody, które pozwalają badać jak uczy się mysz i czy można porównać mysz do człowieka. Ponadto dowiemy się, jak zmienia się zdolność zapamiętywania, gdy zmienimy jeden gen w mózgu i co z tego może jeszcze wynikać.
(Dr Witold Konopka jest kierownikiem Pracowni Modeli Zwierzęcych w Centrum Neurobiologii Instytutu Nenckiego PAN, gdzie prowadzi badania dotyczące roli niskocząsteczkowych RNA w procesach kognitywnych oraz regulacji metabolicznej)
24 marca 2015 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna im. J. Konorskiego Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Po co nam emocje?”
Autor: dr Krystyna Rymarczyk
Wykład będzie dotyczył mózgowej organizacji procesów emocjonalnych. Dowiemy się jakie struktury mózgu są odpowiedzialne za percepcję emocji strachu, radości czy wstrętu. Odpowiemy na pytania, co to jest zarażenie emocjonalne, czy ruch pomaga nam rozpoznać emocje u innych i co wspólnego z tym mają neurony lustrzane. Wykładowca opowie, w jaki sposób bada się emocje u ludzi, odwołując się do metod obrazowania mózgu i badań klinicznych.
(Dr Krystyna Rymarczyk jest adiunktem w Pracowni Psychofizjologii Instytutu Nenckiego PAN, gdzie prowadzi badania dotyczące roli dynamiki w percepcji emocji, z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego i elektromiografii mięśni twarzy.)
17 lutego 2015 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna im. J. Konorskiego Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Czy badania na zwierzętach rzeczywiście są już niepotrzebne?”
Autor: dr hab. Ewa Kublik
W czasie prac Parlamentu nad nową ustawą określającą zasady wykorzystywania zwierząt w badaniach naukowych, w mediach pojawiło się wiele głosów przeciwnych prowadzeniu takich badań. Rzeczowa dyskusja na ten temat jest jak najbardziej uprawniona, niestety wiele z argumentów przytaczanych w mediach było nieprawdziwych. Między innymi powtarzano hasło o rzekomej całkowitej nieprzydatności wyników uzyskiwanych z doświadczeń na zwierzętach. Podczas wykładu postaram się rozwiać te wątpliwości podając przykłady badań na zwierzętach (również współczesnych), które doprowadziły do przełomowych odkryć umożliwiających znaczny postęp w medycynie. Przedstawię również nowoczesne techniki, które pozwalają na ograniczanie wykorzystania zwierząt w pewnych typach standardowych testów badawczych, jednak nie są w stanie całkowicie wyeliminować wykorzystania zwierząt w badaniach podstawowych.
(Dr hab. Ewa Kublik jest adiunktem w Pracowni Układu Wzrokowego Instytutu Nenckiego PAN, gdzie zajmuje się badaniem roli połączeń korowo-wzgórzowych w układach zmysłowych zwierząt.
Od wielu lat jest członkinią lokalnych komisji etycznych w Warszawie, oceniających zasadność i poprawność planowanych badań na zwierzętach.)
13 stycznia 2015 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna im. J. Konorskiego Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: :„Jak obejść prawo (fizyki) i dostać za to nagrodę (Nobla)”
Autor: dr. hab. Paweł Pomorski, prof. nadzw. IBD
Wykład dotyczy Nagrody Nobla w dziedzinie chemii za rok 2014. Została ona przyznana za „wkład w rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości” trzem uczonym: Ericowi Betzigowi (twórcy mikroskopii stochastycznej PALM), Stefanowi Hellowi (twórcy mikroskopii STED) i Williamowi Moernerowi, który badał własności fluorescencyjne na poziomie pojedynczych cząsteczek. Wykład przybliży słuchaczom pojęcie zdolności rozdzielczej układów optycznych, pozwoli zrozumieć, jakie ograniczenia nakłada ona na obrazowanie mikroskopowe i jak te ograniczenia udało się obejść.
(Dr hab. Paweł Pomorski pracuje w Pracowni Molekularnych Ruchów Komórkowych Instytutu Nenckiego. Bada sygnały wewnątrzkomórkowe regulujące ruchliwość komórek glejowych. Jest jednym z pionierów zastosowania mikroskopii konfokalnej w Polsce.)
28 października 2014 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Mitochondria – generatory energii – wpływają na nasze zdrowie”
Autor: dr hab. Joanna Szczepanowska, prof. IBD.
Wykład dotyczy roli mitochondriów w normie i patologii. Mitochondria są organellami, w których pozyskiwana jest energia, niezbędna dla życia komórki. Nieprawidłowe funkcjonowanie mitochondriów może powodować deficyt energetyczny i w efekcie upośledzać wiele procesów komórkowych. Uważa się, że coraz więcej chorób ma związek z wadliwą pracą tych organelli. W trakcie wykładu słuchacze dowiedzą się, w jaki sposób prowadzone są badania nad poznaniem mechanizmów powstawania chorób mitochondrialnych i czy takie badania mogą przyczynić się do nowych terapii.
20 maja 2014 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Czy można naprawić mózg? Plastyczność neuronalna jako podstawowy mechanizm regeneracji funkcji układu nerwowego po uszkodzeniach.”
Autor: dr Monika Liguz-Lęcznar
Do lat 80-tych ubiegłego stulecia dominował dogmat o niezmienności szlaków nerwowych i braku zdolności dojrzałego mózgu do reorganizacji. Dziś wiemy, że mózg człowieka przez całe życie zachowuje zdolność do przekształcania się pod wpływem zmieniającego się środowiska. Jest to możliwe dzięki plastyczności neuronalnej, która jest powszechną cechą neuronów, występującą na wszystkich piętrach układu nerwowego. Zapewnia ona zdolność do adaptacji, zmienności, samonaprawy, a wreszcie uczenia się i pamięci. W czasie wykładu zostaną omówione różne rodzaje plastyczności oraz podstawowe mechanizmy umożliwiające zachodzenie zmian plastycznych. Szczególnie dokładnie przyjrzymy się plastyczności kompensacyjnej, jako mechanizmowi naprawy układu nerwowego po różnego rodzaju uszkodzeniach. Słuchacze dowiedzą się jak mózg radzi sobie z odbudowywaniem uszkodzonych funkcji i jak możemy te procesy wspomagać poprzez stymulację plastyczności neuronalnej.
18 marca 2014 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Strach – jak sprawić by zniknął?”
Autor: Alicja Puścian
Wykład będzie dotyczył neurobiologicznego podłoża strachu oraz procesów leżących u jego źródła. Dowiemy się, jak uczymy się bać, a także w jaki sposób możemy się pozbyć strachu. Słuchacze zapoznają się również ze strukturami układu nerwowego zaangażowanymi w powstawanie i utrzymywanie się reakcji strachu, a także jego zanikanie i spontaniczne powracanie. Ponadto wykładowca opowie, w jaki sposób strach jest badany przez naukowców i jak badania prowadzone na zwierzętach laboratoryjnych mogą przyczynić się do leczenia zaburzeń lękowych, w tym fobii.
11 lutego 2014 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Od bakterii do złogów w tkankach człowieka czyli o procesie biomineralizacji w normie i w stanach patologicznych”.
Autor: dr Agnieszka Strzelecka-Kiliszek
Słuchacze dowiedzą się, jak przebiega proces biomineralizacji (od bakterii po organizm człowieka), dlaczego ważna jest dla nas odpowiednia dieta i czy potrzebne są nam suplementy jonów. W trakcie wykładu zostaną dodatkowo przedstawione aktualne odkrycia w badaniach nad biomateriałami i możliwości ich wykorzystania do odtwarzania ubytków zębów i kości, spowodowanych urazami lub chorobami zaburzającymi mineralizację.
28 stycznia 2014 r. godz. 16:00 (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Czy można wpłynąć na długość naszego życia i opóźnić starzenie?”.
Autor: dr Grażyna Mosieniak
Pytanie, dlaczego się starzejemy i czy możemy wpływać na długość naszego życia, od dawna nurtowało ludzi. Było też, i w dalszym ciągu jest, niezwykle ciekawym pytaniem dla naukowców zajmujących się badaniem procesów biologicznych. Pomimo, iż rozwój nowoczesnych technik badawczych umożliwił rozwiązanie już wielu zagadek, tajemnica długowieczności nadal pozostaje wyzwaniem dla nauki. W trakcie wykładu zostaną przedstawione aktualne odkrycia w badaniach nad starzeniem się organizmu i możliwości ich wykorzystania przez człowieka do tego, aby żyć dłużej.
26 listopada 2013 r. (Sala Konferencyjna Centrum Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, ul. Pasteura 3, Warszawa)
Tytuł: „Neuroanatomia mowy i języka w normie i patologii”.
Autor: dr Anna Oroń.
Słuchacze dowiedzą się, jak wygląda najnowszy model reprezentacji mowy i języka w mózgu człowieka. Wprowadzeniem do omówienia problematyki afazji będzie wyjaśnienie jak zdrowy mózg przetwarza informacje językowe, dlaczego rozumiemy mowę, które obszary mózgu są związane z samą czynnością mówienia. Wykład będzie dotyczył zmian w sieci językowej w wyniku np. udaru mózgu (czyli co się dzieje w mózgu, że przestajemy rozumieć mowę czy też w ogóle mówić). Zaprezentowana zostanie bogata symptomatologia afazji oraz podstawowe wiadomości o rehabilitacji pacjentów z afazją.