Blaski i cienie pracy mózgu. O miłości, sztuce i pogoni za szczęściem
Tytuł: „Blaski i cienie pracy mózgu. O miłości, sztuce i pogoni za szczęściem”
Autor: Semir Zeki
Tłumacze: Anna i Marek Binderowie
Redaktor naukowy: Andrzej Wróbel
Semir Zeki z Zakładu Neurologii Kognitywnej University College London jest światowej sławy neurofizjologiem. który wydatnie przyczynił się do współczesnego rozumienia procesu percepcji wzrokowej u naczelnych, m.in. przez określenie szeregu specyficznych pól wzrokowych w korze, czasowych współzależności przetwarzania informacji różnych modalności, aż do zobrazowania w mózgu różnych procesów kognitywnych takich jak percepcje bistabilne czy miłość. W swej pracy rozwijał najnowszy warsztat naukowy (od elektrofizjologii przez neuroobrazowanie do neuroestetyki) i wytyczał nowe horyzonty myślenia w neuronauce.
Jego nowa książka Splendors and Miseries of the Brain, przeznaczona dla szerokiego, ale wyrobionego czytelnika, jest pozycją wybitną, autorską i nowatorską, którą prawdopodobnie nie mógł napisać nikt inny. Pokazuje ona bowiem głębokie związki między organizacją funkcjonalną mózgu a sposobem widzenia świata. Jak to ujął Chris Frith, Zeki pisze nie o tym, co neuronauka może powiedzieć o sztuce i miłości, ale co miłość i sztuka mogą powiedzieć o organizacji mózgu. W książce tej Zeki doprowadził również do perfekcji swój warsztat pisarski: nie posiada ona trudnych, naukowych części jakie zaburzały czytanie jego poprzednich tytułów. Czyta się ją jak najlepszą powieść, od której trudno się oderwać. Zeki przedstawia dowody dla udowodnienia swojej oryginalnej hipotezy, według której mózg w procesie poznania tworzy abstrakcyjne, stałe pojęcia (concepts), do których sprowadza rozumienie świata zewnętrznego. Metoda ta pozwala na szybkie i stosunkowo łatwe uczenie się i poznawanie świata (splendor, wspaniałość mózgu) ale jednocześnie pozostawia stały niedosyt absolutnego poznania w życiu codziennym (i związane z tym stanem cierpienie, misery). W sposób przekonywujący Autor prowadzi nas przez odkrycia naukowe do swoich koncepcji pojmowania sztuki i dlatego kończymy lekturę z przekonaniem, że przedstawiono nam ważną wizję funkcjonowania mózgu, nawet jeżeli niektóre elementy argumentacji wydają się nam nie do końca udowodnione.
Prof. dr hab. Andrzej Wróbel, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN